Ты па-ранейшаму збіраесься пасьля войска паступаць у наргас?

Усё, пакуль. Пішы. Лена.

Вітаю, Алесь!

Прабач, што доўга не пісала. Неяк напісала, але згубіла недзе ліст.

На вуліцы сьпёка. Я ўжо загарэла. Кожны дзень ходзім на Брызгалаўку. Зараз пайду на практыку ў другую зьмену.

У панядзелак здавала экзамэн па матэматыцы. Зноў праваліла. Ня ведаю, што буду рабіць. Матэматык ужо не жартуе. Карацей, залёт мне. Крыўдна, канешне.

Пра пласьцінкі так нічога і не разьведала. Сяструха забараніла мне езьдзіць у твой раён. Мне асабліва пляваць на яе забароны. Але сама зараз не магу.

Што ты, дарагі, пачаў цікавіцца маімі сяброўкамі? Пішаш, каб я табе напісала падрабязьней пра іх. Ну-ну! Адчувае маё сэрца, што ня ўсё так проста. Што ёсьць у цябе нейкая таямніца, але ты ўпарта пра яе маўчыш.

Напішы, калі прыедзеш у адпачынак. Фотаздымак свой я табе не дашлю, бо ўжо пісала, што гэта кепская прыкмета.

Ты так нічога і не адказаў пра вершы. Чакаю.

Пакуль. Пішы хутчэй. Лена.

Добры дзень, Алесь!

Сёньня прыехала да сястры і атрымала ад яе твой ліст. На гэты адрас больш не пішы. Карацей, я сама яшчэ ня ведаю, дзе буду заўтра. Учора езьдзіла ў Менск да старэйшай сястры. Яна кажа, каб я скончыла адзінаццатую клясу вечаровай школы і паступала ў наргас. Я ў разгубленасьці.

Рудога я ня бачыла, чула толькі, што ён зноў прыйшоў у адпачынак.

Не паверыш, але я працую. І ведаеш дзе? У сваім пасёлку на чыгуначным вакзале — мыю падлогу, прыбіраю перон, даглядаю кветнікі... Працую, карацей, галоўнай прыбіральшчыцай! А мне ўсё адно дзе, галоўнае — 75 рублёў заробку.

Пакуль. Цалую. Лена.

Добры дзень, дарагі салдацік!

Ты пішаш, што даўно ўжо сяржант, але для мяне ты ўсё адно салдацік. Пішу табе з дома. Не дачакалася твайго ліста. Справы ў мяне так сабе. Сумна. Сёньня пайду ў кіно "О, шчасліўчык" (ЗША), іду ўжо другі раз. Маці кажа, што здурнела.

У асноўным вольны час праводжу з кнігай. Маці недзе раздабыла Бакачыа "Дэкамэрон". Калі яе няма дома, я чытаю. Калі б яна даведалася, яна б мне пачытала! Бо кніга распусная. Насьмяесься, але многаму можна і навучыцца, хоць і адбываюцца падзеі ў 16 стагодзьдзі. Чалавек за гэты час практычна не зьмяніўся. У Шукшына таксама сьмешна, але тут зусім інакш. Маці кажа, што рана мне яшчэ такія кнігі чытаць.

Увогуле, маці ў мяне клясная. Вось толькі я яе зусім ня слухаюся. Увесь час агрызаюся. Сама разумею, што гэта жахліва, але нічога з сабой не магу зрабіць.

Як там у цябе справы? Пішы хутчэй, бо я памру ад суму. На танцы амаль не хаджу. Няма там чаго рабіць.

Пакуль. Пішы. Лена.

4.

З вакна быў бачны ленінградзкі цырк. Сьветлавая афіша паведамляла, што на арэне цырку штодня легендарны клоўн Карандаш. Для мяне Карандаш быў перадусім героем часопіса "Весёлые картинки". Я ўявіў, як гэты Карандаш, з алоўкам замест носа, выходзіць на арэну ленінградзкага цырку. На маім твары расплылася шырокая, дзіцячая ўсьмешка.

— Чаго лыбісься? — спытаў Руды, ложак якога стаяў побач.

Наша тэхнікумаўская група прыехала ў Ленінград на пару дзён экскурсійным аўтобусам. Пасялілі нас ў самым танным гатэлі. Хаця гэтая начлежка хутчэй нагадвала вайсковую казарму — вялікія пакоі былі шчыльна застаўленыя мэталічнымі ложкамі. Я заняў ложак ля вакна. Праз шыбу да нас у пакой зазіраў сапраўдны Ленінград — сьветлавая рэкляма вялікага горада, мітусьлівы натоўп людзей, бясконцая плынь аўтамабіляў, гукі матораў і кляксонаў і нават зоркі нейкія іншыя ў чыстым небе. Гэта зачароўвала.

— Ды так, згадалася адна гісторыя, — адказаў я Рудому.

— А ведаеш, я хацеў бы жыць у Ленінградзе, — сябрука таксама ўразіла ленінградзкая рэчаіснасьць.

— І што тут добрага? — мне закарцела пачуць разважаньні Рудога.

— А ўсё добра! Прыгожы горад, шмат магчымасьцяў, не забывай, што тут ёсьць порт, а гэта значыць, марыманы з таварам — джынсы, жуйкі, пласьцінкі. Гэта праз такія вароты ў іншасьвет твае пласьцінкі трапляюць да нас у Саюз, а затым перакупшчыкі іх скупаюць і заганяюць такім, як ты. З добрым наварам. Але асноўныя грошы асядаюць тут.

— А як жа любімая сядзіба дзеда на беразе Бярэзіны? Грыбы ўвосень...

Завершыць сваю думку я не пасьпеў, бо ў пакой заляцеў Толік. Правае вока яго істотна адрозьнівалася ад левага. Яно пачынала паціху заплываць.

— Хлопцы, мяне абрабавалі на вуліцы, — гучна выгукнуў аматар прыгод.

— Хто абрабаваў? — ускочыўшы з ложку, спытаў Руды.

— Ды нейкія ханыгі падышлі, папрасілі закурыць, зацягнулі ў падваротню і абрабавалі.

Чалавек дзесяць паўскоквалі з ложкаў і пачалі апранацца.

— Хутчэй, хлопцы, — прысьпешваў іх Толік.

Гэта было ў стылі Толіка. Як і калі ён пакінуў пакой і пайшоў швэндацца па вечаровым Ленінградзе, я не заўважыў. Але абсалютна гэтаму не здзівіўся. Дзеля падобных прыгодаў ён выкарыстоўваў любыя магчымасьці, ніколі не стамляўся, мог ахвяраваць сном і нават не адной ноччу.

Пачаў апранацца і я, бо пакінуць сябра ў бядзе — апошняя справа.

Наш мабільны атрад "Помста" апэратыўна скаціўся па прыступках на вуліцу.

— Шмат было грошай? — спытаў Руды.

— Дваццаць пяць рублёў — усё што меў, — адказаў пацярпелы.

— Колькі іх было?

— Былі ўтрох, прынамсі, трох я бачыў.

Мы ўсе пабеглі ў той бок, дзе адбылося здарэньне. Мінуўшы пару кварталаў, Толік паказаў на нейкую падваротню — тут. Мяне і Чука пакінулі на вуліцы на выпадак, калі злачынцы выскачаць з падваротні, а астатнія рынуліся прачэсваць тэрыторыю. З Чукам я адчуваў сябе больш-менш упэўнена. Гэты аматар штангі і вольнай барацьбы мог, калі што, даць ворагу дзейснага высьпятку. Ужо было праверана.

— Гэты Толік увесь час некуды ўліпне, трэба было яго прывязаць да ложка, — ці то жартуючы, ці то на поўным сур'ёзе сказаў Чук.

— Гвалт — гэта не гуманна, — я пачаў абараняць пацярпелага. — Затое ён мае вясёлае жыцьцё.

— Вясёлае, канешне: застаўся бяз грошай і зараз будзе нас даіць, — Чук пачынаў дундзець у сваім стылі.

З боку падваротні пачуліся нейкія крокі. Маё сэрца забілася з падвоенай амплітудай.

Зь цемры выйшла дзяўчына. Яна была адна. Восеньская слота толькі ўпрыгожвала яе. Надавала незнаёмцы нейкай кіношнай рамантычнасьці. Дзяўчына была апранута ў стыльнае паліто. Шыю какетліва ахопліваў стракаты шалік. Калі сказаць, што яна была прыгожай — значыць, нічога не сказаць.

Дзяўчына падышла да мяне і такім незямным голасам німфы прамовіла:

— Малады чалавек, а вы не маглі б мне дапамагчы?

Прамовіла, нібыта на вакзале папрасіла паднесьці ёмкую валізу.

Я разгубіўся. А ў Чука акругліліся вочы.

— За вамі, лэдзі, гоніцца банда рабаўнікоў? — я паспрабаваў узяць сябе ў рукі.

— Ды не, — яна гучна засьмяялася, як жанчына з "Брыльянтавай рукі", якая паабяцала Нікуліну паказаць халат з патрэбнымі гузікамі.

— А вы ўжо напужаліся! — яна перастала сьмяяцца.

— Нічога я не напужаўся. Ведаеце, я жыву ў такім раёне, што нічога не баюся. — я спрабаваў неяк выйсьці сухім з гэтай сытуацыі.

— На "Электрасіле".

— Не, яшчэ горш. Але вам, лэдзі, лепш пра гэта ня ведаць.

— Бачу, што вы сьмелы і годны рыцар. Дык дапаможаце мне? — дзяўчына зрабіла крок мне насустрач і стаяла ўжо на адлегласьці выцягнутай рукі.

— А што трэба зрабіць?

— О, зусім дробязь. Перадаць майму прыяцелю вось гэты пакуначак. — Яна дастала з кішэні невялічкую скрыначку, перавязаную шнурком, скрыначка была падобная да футарала ад ручнога гадзіньніка. — Ведаеце, сама зрабіць гэта я не магу. Ёсьць на тое прычыны. Зразумейце мяне.

Наступіла хвіліна маўчаньня. Мой мозг, з хуткасьцю ЭВМ, пачаў пралічваць магчымыя варыянты наступстваў гэтай перадачы.

— Добра. Няма праблем. Такой дзяўчыне нельга адмовіць, — сказаў я нейкім не сваім голасам.

— Вы не хвалюйцеся, тут няма ніякага падвоху, — дзяўчына пачала супакойваць, адчуўшы мае ваганьні. — Трэба проста знаёмаму вярнуць адну рэч.

Увесь гэты час Чук не прамовіў ані слова. Вочы яго па-ранейшаму не гублялі набытай акругленасьці. Зразумеўшы, што я зараз сыду з гэтай таямнічай незнаёмкай, ён усхліпнуў:

— Джагер, нам сказалі тут быць.

— Удзевецярох, я думаю, вы дадзіце рады. А адмаўляць дзяўчыне ў такой простай справе — гэта нізка.

Я тэатральна нахіліў галаву перад дзяўчынай і прамовіў:

— Я да вашых паслугаў, лэдзі.

— О, сэр, вы ня ведаеце, як я вам удзячна! — яна па-каралеўску пасьміхнулася і дадала: — Тут недалёка.

Я зрабіў салют рукой Чуку і пайшоў усьлед за дзяўчынай. Сэрца маё па-здрадніцку калацілася. Але я супакойваў яго як мог: нічога ня можа здарыцца, нічога ня можа здарыцца...

— А ты забаўны, — сказала незнаёмка. — Ніколі раней у гэтым раёне цябе ня бачыла.

Дзяўчына лёгка перайшла на ты.

Я ніяк ня мог успрыняць яе рэальным аб'ектам. Яна мне здавалася калі не прывідам, дык, прынамсі, галяграмным малюнкам.

— Першыя ўражаньні бываюць падманлівымі, — я вырашыў больш не фантазіраваць пра сваё месца жыхарства, бо абавязкова пракалоўся б.

Мы кудысьці ішлі й ішлі. Я спрабаваў, як следапыт, запамінаць шлях. Вяртацца, як я разумеў, трэба будзе аднаму.

— А што вы там рабілі, на Фантанцы? — спытала дзяўчына.

Відавочна, яе зацікавіла, што маглі рабіць дзесяць хлопцаў позна ўвечары ў нейкай падваротні.

— У майго прыяцеля котка зьбегла, такая прыгожая, пярэстая, мы яе й шукалі зь сябрамі.

Дзяўчына зноў залілася гучным сьмехам.

Яна ўсё больш мне падабалася.

Скончыўшы сьмяяцца, яна гарэзьліва паглядзела на мяне і сказала:

— У цябе нейкі дзіўны акцэнт.

Гэтага пытаньня я чакаў.