— Мы зь сям'ёй прыехалі ў Піцер тры гады таму, сам я зь Беларусі, — не міргнуўшы вокам, схлусіў я.

— Вось мы і прыйшлі. Зараз пяройдзем вуліцу і там наш дом, — яна паказала рукой на вялізны шэры гмах.

"Звычайны ленінградзкі жылы дом", — сказаў я ў думках, супакойваючы сваё сэрца.

Мы перайшлі на другі бок вуліцы і зайшлі ў двор гмаху. Крокаў за пятнаццаць да дзьвярэй дзяўчына нечакана спынілася, так што я наляцеў на яе. Мой нос крануўся яе валасоў і пачуў іх прыемны пах.

— Прабач, — прамовіў я.

— Рыцар, да таго ж галянтны, — досыць дзёрзка адказала яна на маё прабачэньне. Адчувалася, што яна таксама пачала хвалявацца.

Гэтыя словы выклікалі ў мяне ўспышку гневу. Захацелася разьвярнуцца і сысьці. Але я здолеў апанаваць свае нэрвы.

Дзяўчына дастала з кішэні паліто свой пакуначак і працягнула яго мне.

— Узьнімесься на другі паверх. Кватэра нумар сем. Спытай Ігара і перадай яму гэта. Калі Ігара ня будзе, спытай Веру Васілеўну. І папрасі яе перадаць гэта Ігару асабіста ў рукі. Зразумеў?

— Зразумеў.

Я падышоў да дзьвярэй і азіруўся. Яна засталася стаяць на ранейшым месцы.

Адчыніў дзверы і зайшоў у пад'езд. Пахла вільгацьцю і нечым яшчэ, нейкай камуналкай. Лесьвічная клетка была шырокай і досыць стромкай. Я пачаў уздымацца на другі паверх. Кватэру нумар сем знайшоў без асаблівых праблем. Націснуў на званок. Гук быў хрыплы: ад вільгаці нават электрычныя званкі маюць праблему з голасам. Больш чым хвіліну ніхто не адгукаўся. Затым нешта бразнула і ў пройме дзьвярэй я убачыў мужыка гадоў трыццаці. Ён быў у старым трыко і майцы. Доўгія валасы ўпарадкаваныя ў касічку. На біцэпсах левай рукі заўважыў наколку — быка, паміж рагамі якога прабіваў электрычны разрад.

"Вось яно і пачалося", — сказаў я сабе ў думках. А ўголас, стараўся прамовіць упэўнена і выразна, прывітаўся: — Добры вечар! Мне патрэбны Ігар!

— Яго няма і сёньня ня будзе, — сказаў гэты бык з электрычнымі рагамі.

— А можа ёсьць Вера Васілеўна? — гэтыя мае словы падаліся поўнай лухтой. — Якая Вера Васілеўна, у гэты позьні час, для нейкага пацана!

Бык разьвярнуўся і рыкнуў у кватэру:

— Васілеўна, да вас малады чалавек.

Недзе з хвіліну я стаяў на лесьвічнай пляцоўцы адзін.

Затым выйшла клясычнага выгляду інтэлігентная бабулька. Уся сівая, у акулярах, у самаробнай вязанцы.

— Добры вечар!

— Добры вечар!

Я дастаў футурал з кішэні курткі і працягнуў яго бабульцы.

— Калі ласка, гэта перадайце Ігару. Толькі папрашу асабіста яму ў рукі. Ён ведае.

— Добра, перадам асабіста ў рукі, — сказала ба-булька, як быццам такія перадачы для Ігара насілі ёй ці не штодня.

— Дзякуй! Усяго добрага!

— Усяго добрага!

Дзьверы зачыніліся. Я зноў застаўся на лесьвічнай пляцоўцы адзін.

"І што гэта было?" — сказаў я сам сабе ў думках.

Разьвярнуўся і пачаў спускацца да выхаду. Я быў упэўнены, што дзяўчыну ў двары не засьпею. Але яна, на маё зьдзіўленне, стаяла на ранейшым месцы.

— Ну што, перадаў?

— Ігара не было, аддаў Веры Васільеўне.

— Дзякуй. Ты мяне выручыў.

— Няма за што. Пусьцяковая справа. А што было ў той скрынцы? — мая цікаўнасьць толькі зараз, калі псыхалягічная напруга спала, праявіла сябе.

— Сакрэт.

Дзяўчына неяк вінавата паглядзела на мяне, маўляў, прабач, сказаць не магу.

Мы пайшлі ў бок вуліцы. Пару хвілін маўчалі. Разьвітваючыся, таямнічая незнаёмка, вочы ў вочы, ужо зусім іншым голасам, прамовіла:

— А ты сьмелы хлопец! Патэлефануй мне, калі будзе вольны час.

Яна працягнула мне кавалачак аркуша ў клетачку, на якім роўным каліграфічным почыркам былі напісаныя лічбы.

— Ты зараз куды?

— Да сяброў, шукаць котку.

Дзяўчына зноў залілася сьмехам. На гэты раз нейкім шчырым і па-дзіцячы задзірыстым.

— Ну, тады посьпехаў.

І працягнула мне руку. Я паціснуў дзявочую далоньку.

— Да сустрэчы! Мне на мэтро.

— Да сустрэчы!

Дзяўчына разьвярнулася і пашыбавала ў супрацьлеглы бок. Крокаў празь дзесяць спынілася, павярнулая і выгукнула:

— Абавязкова патэлефануй!

— А як цябе завуць?

— Патэлефануеш і даведаесься.

Я пайшоў у бок Фантанкі. Супярэчлівыя пачуцьці апанавалі мяне. Я ведаў, што ніколі ёй не патэлефаную. І гэта мяне ўганяла ў нейкі ступарны сум. Нібыта я губляў шанец, які выпадае толькі раз у жыцьці.

У гатэлі я засьпеў наш мабільны атрад "Помста" ў поўным зборы. Нікога яны ў той падваротні не знайшлі. Усе сядзелі і чакалі мяне.

— О, наш Рамэа нарэшце зьявіўся, — сустрэў мяне вокліч Толіка.

Чук, канешне, усё ўсім жывапісаў.

— І як там было? — Толіку было крыўдна, што гэтая гісторыя яго абмінула.

— Была невялікая перастрэлка, але я выйшаў пераможцам. Піцерцы слабакі.

Я плюхнуўся ў адзеньні на ложак і ўтаропіўся ў столь.

Хлопцы пачалі распранацца. Усім нясьцерпна хацелася спаць.

— Ты чаго, Джагер? Праблемы нейкія? — зашаптаў пад вухам Руды.

— Адчапіся. Усё нармальна. Сьпі.

Старонкі дзёньніка

Сёньня падумалася, што ў мае сны могуць прыходзіць і мае далёкія продкі. Але як я іх пазнаю, калі ніколі ня бачыў?

* * *

Мне падабаюцца амаль усе формы майго імя, якім завуць мяне людзі пры розных абставінах і рознай блізкасьці. Аляксандар — урачыста і афіцыйна. Саша — па-дзіцячы настальгічна і па-хатняму цёпла. Санча — з падкрэсьліваньнем адмысловага сяброўства. Алесь — з далучанасьцю да тваіх таямніцаў. Алеська — давяральна і інтымна.

У нашым горадзе жыве знакаміты бомж, якога ведаюць усе ў горадзе і завуць Іванам Заруцкім. Выглядае ён калярытна. Высокі, ці не два мэтры ростам. З ілбом, які грозна навісае над вачыма. І вялізнай барадою, як у Льва Талстога. Нават летам ён ходзіць у доўгім сьмярдзючым шынялі. А на плячах трымае два чамаданы, якія зьвязаны паміж сабой вяроўчынай — адзін чамадан вісіць на грудзях, другі ззаду на плячах. У чамаданах ён носіць рознае рызьзё і бутэлькі, якія зьбірае па ўсім горадзе. Неяк узімку ён аблюбаваў цеплапункт у маім пад'езьдзе, нарабіўшы страшнага смуроду на ўсе два паверхі. Жыхары пад'езда трывалі нядоўга — на дзьвярах цеплапункта зьявіўся замок. Іван Заруцкі ніяк ня мог даўмецца: чаму яго пазбавілі начлежкі? Не скандаліў, але некалькі разоў прыходзіў да замкнёных дзьвярэй і кранаў сваімі ручышчамі замок — раптам яго ўжо адамкнулі. Выдраць дохлую клямку з дзьвярнога вушаку было для яго плёвай справай. Але гэты беспрытульны бамбіза ведаў, чым магло для яго тое абярнуцца. Ён нешта мыкаў, кляцаў замком, цмокаў, уздыхаў і сыходзіў. Недзе быў адамкнуты іншы цеплапункт, або можна было пераначаваць у іншым доме на гарышчы.

Яго некалькі разоў забіралі ў вар'ятню. Але ён адтуль уцякаў. Вар'ятам сябе ён, відавочна, не лічыў і трываць несвабоду ня мог. Бацькі кажуць, што Іван стаў сьведкам нечага жахлівага падчас вайны, таму й мае гэтыя праблемы. Зласьлівыя языкі мянцілі, што ўжо ні адна адзінокая кабета спрабавала прыгрэць яго. Адмывала, пастрыгала, даводзіла да людзкага выгляду. Але Іван доўга не трываў нават

такой цёплай і сытнай несвабоды. Зноў узвальваў на плечы два свае вялізныя чамаданы і выпраўляўся ў свой, толькі яму знаёмы, шлях па вуліцах горада.

* * *

Усё радзей пішу тут у дзёньніку. Зьявіліся розныя рэчы, якія ўвогуле не хачу давяраць паперы.

* * *

Ці павінны заставацца дзеці ў бацькоўскім доме? Так было прынята ў сялянскіх сем'ях, калі спадчына, перадусім надзел зямлі, пераходзіла да спадкаемцы або дзялілася паміж сынамі. Але якая спадчына сёньня. Кватэра й дача?

Зь іншага боку, пакідаючы родны дом, дзеці як бы парушаюць традыцыю пераемнасьці пакаленьняў сям'і. Бо дом (лепш, канешне, уласны дом, а не кватэра) ад пакаленьня да пакаленьня назапашвае фонд гісторыі роду. Тут захоўваецца архіў сям'і, карціны, кнігі, нейкія рэліквіі. Уся гэтая культурная спадчына, збольшага, патрэбная толькі прадстаўнікам гэтага роду. Бо калі дом, які застаўся без гаспадароў, засяляюць новыя, чужыя людзі, то гісторыя сям'і апынаецца на сьметніку — фотаздымкі, лісты, дзёньнікі.

Апошнім часам мяне гэта вельмі хвалюе. Думаю пра гэта.

* * *

Ідэал — гэта ўмоўная велічыня. Але ён павінен існаваць. Як арыентыр. Як каардынаты быцьця.

5.

Сюзі Кватра была ў сваім традыцыйным скураным касьцюме, які шчыльна аблягаў зграбнае цела. Вялікая бас-гітара ў яе руках падкрэсьлівала невялікія дзявочыя габарыты. Гэтае дзяўчо калі сьпявала, была падобная да нейкай маладой шаманкі авангарднай плыні. Уся яе досыць прымітыўная музыка была пабудаваная на шалёным рытме і экспрэсіі вакалу. Сюзі ўмела заводзіць публіку з паўабароту. Гэтым разам яна стаяла ў атачэньні нейкіх геамэтрычных дэкарацыяў. Яе валасы разьвіваў штучны вецер, які дзьмуў ёй у твар і шпурляў сухім лісьцём. Складалася ўражаньне, што менавіта ейная гарэзьлівая музыка ўзьняла гэты шалёны вецер.

Па польскім тэлебачаньні ўночы, пасьля дванаццаці, часта паказвалі музычныя кліпы. Гэтым разам мне пашанцавала ўбачыць Сюзі. Перад сном мэлёдыя да болю знаёмай песьні Rock Hard да самай адключкі круцілася ў маёй галаве.

She never takes a chance


She doesn’t need romance


She never takes a chance


She never dates or dance


Her love is


Rock hard


Rock hard


She’s rock hard 1

З ложку я ўзьняўся са спазненьнем. Быў дзяжурным па сталоўцы. Пабачыўшы на гадзіньніку, што засталося паўгадзіны да пад'ёму роты, я падскокам пабег у сталоўку. Байцы майго ўзводу, якія былі ў нарадзе, сядзелі роўненька за сталом і пілі гарбату. На сталах не быў растаўлены нават посуд. Зьняўшы сваю папругу і раскруціўшы яе над сваёй галавой, я зароў як сапраўдны намесьнік камандзіра ўзвода, які ў нарадзе па сталоўцы: