— За работу. Вы што, бараны, гадзіньнікаў ня маеце. Неўзабаве тут будзе батальён.

Затым пайшоў неперакладны набор словаў, якім звычайна ў савецкай арміі заахвочвалі да працы.

— Вас чакалі, — адказаў млявым, сонным голас узьбек Абдурахім.

Байцы пачалі неахвотна ўздымацца з лаваў. "Яшчэ паўгадзінкі сну і была б мне як мінімум гаўптвахта", — бліскавіцай праляцела ў галаве думка.

Сталоўка напоўнілася гулам, звонам мэталічнага посуду, гукамі таропкіх крокаў у кірзавых ботах. Пакрыквала на байцоў і цывільная кухарка ў пяць абхватаў. Работа закіпела. Украінца Міколу я паслаў у казарму за падмогай. Было адчуваньне, што можам не пасьпець накрыць сталы.

Зайшоўшы ў мыйню, я пабачыў двух самых борзых з майго ўзводу азербайджанцаў, якія сядзелі на зэдліках і нешта паглыналі ў сваё чэрава. Я ўдарыў бліжэйшага да мяне ў плячо нагой. Той з грукатам паваліўся на падлогу. Ударыць другога сымулянта не атрымалася, бо ён перахапіў маю нагу. Я некалькі сэкундаў, як бусел сярод поля, стаяў на адной.

— Нэ нужна, таварыш камандзір, біцца. Мы зараз ідэм працаваць.

Той, хто трымаў маю нагу, мякка яе адпусціў і ўстаў, каб ісьці ў агульную залю сталоўкі. Другі падняўся з падлогі і падаўся за ім сьледам. Мінаючы мяне, ён на хвіліну прыпыніўся і са шчырасьцю непаслухмянага дзіцяці ў садочку, які не зьбіраецца завязваць са сваім шкодніцтвам, прамовіў:

— А вас, таварыш сяржант, ніхто не баіцца. Про-ста вы не стукач, таму людзі вас паважаюць.

Сказаўшы гэта, ён няўклюдна салютнуў мне рукой і блазнавата засьмяяўся.

У маёй галаве нехта крутнуў ручку гуку і Сюзі Кватра загучала на поўную моц:

She never takes a chance


She doesn’t need romance


She never takes a chance


She never dates or dance


Her love is


Rock hard


Rock hard


She’s rock hard

6.

Пра месца сустрэчы Лена напісала мне ў паштоўцы. Карэспандэнцыя прыйшла зь ейнага мястэчка, дзе дзяўчына працавала прыбіральшчыцай на вакзале. Мне прапаноўвалася ўвечары прыйсьці на апошні сэанс у наш кінатэатр "Юнацтва". Я схадзіў да тумбы з аб'явамі, якая была ля аўтобуснага прыпынку, і пацікавіўся, што за фільм. Сёньня ў нашым гарадку трэці дзень запар круцілі хіт сезону "О, шчасьліўчык". Я шалёна зарагатаў. Ленка не губляла пачуцьця гумару.

Квіткі былі ўжо ў маіх руках. Я хвілін пятнаццаць чакаў яе ля касы. Сэанс ужо пачынаўся, бо прагучаў званок. Яна ўляцела ў фае кінатэатра як мэтэор. Схапіла за руку і пацягнула ў кіназалу. Тут ужо круцілі традыцыйны кіначасопіс "Фитиль". Было цёмна, зала актыўна рэагавала сьмехам і воклічамі на нейкіх апівудаў на экране. Мы пастаялі пару хвілінаў ля сьцяны, каб вочы прызвычаіліся да цемры і пачалі шукаць свае месцы. У зале было не так шмат людзей, яны займалі пяць апошніх шэрагаў крэслаў. Мы без праблем знайшлі свае месцы. Лена працягвала трымаць мяне за руку. Мне было прыемна, і я не імкнуўся вызваліць сваю далонь.

Фільм я глядзеў няўважліва. Я адчуваў побач Лену. Нахінуўся і прашаптаў ёй на вуха:

— У такі спосаб хочаш здабыць шчасьце?

— У сэньсе? — яна не зразумела майго жарту.

— Штодня ходзячы на "О, шчасьліўчык".

Яна пырснула сьмехам. З усіх бакоў зашыкалі.

Фільм мы не даглядзелі й да паловы. Я прапанаваў пакінуць залу й Лена пагадзілася. Два аўтобусныя прыпынкі прайшлі пешкі.

— А ты зьмяніўся, пасталеў, набраў вагу, — акінуўшы мяне вокам, сказала Лена.

— Армія не праходзіць бясьсьледна, — я не любіў гэтую постармейскую браваду, але мяне панесла.

— Табе пайшло на карысьць.

— Магчыма. Але лепш бы я скончыў два курсы інстытута.

— Яшчэ пасьпееш. Не сьпяшайся.

Я адчуваў, што Лена таксама за гэты час зьмянілася. Яна стала больш разважлівай, дзяўчынка ператваралася ў жанчыну, якая цьвяроза і дасьведчана глядзіць на навакольны белы сьвет. Я расказаў ёй пару гісторый з армейскага жыцьця. Такім знаёмым і блізкім мне здаваўся яе сьмех! Мы селі ў аўтобус і паехалі знаёмым маршрутам у кірунку мікрараёна, у якім жыла сястра Лены. У тым, даармейскім жыцьці, некалькі разоў пасьля такіх праводзінаў, я спазьняўся на апошні аўтобус і амаль дзьве гадзіны дабіраўся ў свой раён пешадралам. Аднойчы гэта было пад халодным восеньскім дажджом. Успамінаць пра гэта не хацелася.

Увогуле, было прыемна проста ехаць у паўпустым аўтобусе з прыгожай дзяўчынай, аб нечым бестурботна гаманіць і ведаць, што ў цябе ёсьць у запасе некалькі дзён адпачынку.

І добра, што ў цябе ёсьць яшчэ й Лена. Апошні блізкі чалавек у гэтым суворым дарослым сьвеце. Як масток у новае жыцьцё. Як праваднік. Я згадаў пра Гары Галера са "Стэпавага ваўка". Унутры ў мяне ўсё засьвяцілася і зазьзяла. Адбылася сапраўдная ілюмінацыя. Ажно мурашы пабеглі па сьпіне.

Я нахіліўся і пацалаваў Лену ў шчаку. Яна нібыта гэтага чакала. Павярнулася да мяне тварам і, пасьміхаючыся, проста зірнула мне ў вочы. Я пасьміхаўся ёй у адказ. Збоку гэта выглядала на ідылію двух закаханых.

Аўтобус вельмі хутка прывёз нас да патрэбнага прыпынку. Мы выйшлі і пашыбавалі ўглыб новага, забудаванага дзевяціпавярховымі панэлькамі, мікрараёна.

Ужо пачало зьмяркацца. Людзей на вуліцы практычна не было. Ля уваходу ў пад'езд мы спыніліся. Лена прыхінулася сьпінай да сьцяны. Адчувалася, што яна не сьпяшаецца дахаты.

— І як ты тут жыла? — недарэчы спытаў я, бо трэба было пра нешта спытаць.

— Я табе пра ўсё пісала ў лістах. Маеш поўную справаздачу, — яна неяк сумна пасьміхнулася, толькі куточкамі вуснаў.

Гэтыя вусны прыцягвалі як магніт. Мой пацалунак ня даў ёй дагаварыць. Мяне пачало неяк шалёна калаціць і трэсьці, як пасьля дозы моцнага наркотыку. Я імкліва ператвараўся ў нейкага пярэваратня, у якім абуджаліся таемныя дэманічныя сілы. Я мацней упіўся вуснамі ў яе вусны, адчуўшы цяпло і прыязнасьць дзяўчыны. Яна таксама наструнілася — было чуваць, як у яе ўсярэдзіне ўсё звінела і гучала, нібыта высокавольтныя правады пад моцным ветрам. Неяк інстынктыўна мае рукі пачалі расшпільваць гузікі яе кашулі. Затым я расшпіліў станік. Яна не супраціўлялася. Вуснамі я дакрануўся да прыгожых дзявочых грудзей. Лена ў адказ пачала лашчыць маю галаву. Я зусім перастаў сябе кантраляваць — вызваліў гузік яе джынсаў і пачаў, нейкімі ліхаманкавымі рухамі, сьцягваць яе нагавіцы долу разам з майткамі. І ў мяне атрымалася гэта зрабіць — джынсы ссунуліся да самых каленяў, агаліўшы запаветны жаночы трохкутнік.

— Ня трэба тут, — голасам дарослай жанчыны сказала Лена, — пайшлі да мяне. У кватэры нікога няма — усе на дачы.

Яна хуценька прывяла сябе ў парадак і пацягнула мяне за сабой у пад'езд. Я паслухмяна падаўся сьледам за ёю.

7.

— Трымаю яго на мушцы. Чакаю каманды.

Снайпэр сядзеў на даху высотнага будынку ў

нейкім вялікім горадзе. Унізе як мурашы сноўдалі людзі. У гэтую пару дня іх было шмат. Усе ходнікі зьверху выглядалі як жывыя рэкі, якія няспынна цяклі ў двух супрацьлеглых кірунках. Яшчэ больш шырокімі рэкамі былі дарогі, па якіх бясконцым патокам рухаліся аўтамабілі. Снайпэр трымаў на мушцы нейкага мужчыну, які нёс валізу. Гэта было штосьці сярэдняе паміж дыпляматам і невялікім чамаданам. Мужчына ішоў нясьпешным, упэўненым крокам і, відаць, не падазраваў, што яго трымаюць на мушцы.

— Чакаю каманды, — другі раз паўтарыў снайпэр у мікрафон, прымацаваны да левага вуха.

— Страляй, — пачуў снайпэр і ў той самы момант згубіў у аптычным прыцэле сваю жывую мішэнь.

— Я згубіў яго, ён прапаў...

Снайпэр пасьпешліва вадзіў аптычным прыцэлам у патрэбным кірунку, але мужчына з чамаданчыкам бясьсьледна зьнік.

Мажная жанчына, гадоў пяцідзесяці, сядзела за вакенцам рэгістрацыі гатэля і глядзела па тэлевізары мастацкі фільм.

— Я ёй пазваніла, яна зараз падыдзе да вас.

Гэта кабета сказала мне, крыху павярнуўшы галаву ў мой бок. Але сваім правым вокам працягвала сачыць за падзеямі ў тэлевізары.

— Дзякуй, я пачакаю.

Сьпяшацца не было куды. Дзень толькі пачынаўся. А я прыехаў у гэты незнаёмы горад на тыдзень.

Ліфт расчыніўся і выйшла яна. Тая самая дзяўчына, якая некалі прасіла мяне перадаць свайму знаёмаму нейкі пакуначак. Гэтым разам на ёй была шыкоўная сукенка. Але зноў-такі шыю дзяўчыны ахоплівала хустачка.

— Гэта столькі гадоў у цябе не было вольнага часу, каб мне патэлефанаваць. Увесь гэты час ты шукаў котку зь сябрамі?

— Дык страляй жа, разява! — пачуўся гучны вокліч з закутка, дзе стаяў тэлевізар.

Дзяўчына ўздрыгнула. І замерла на месцы.

— Былі розныя справы. Часта стралялі. Бегалі марш-кідкі. Хадзілі ў нарады. А котку тады мы так і не знайшлі.

— І ты толькі гэта мне хочаш паведаміць? — дзяўчына са зьдзіўленьнем ўзьняла бровы.

— Я хачу табе расказаць пра сваю Каралеву. Некалі ты мне даверылася. Цяпер я хачу даверыцца табе. І мы будзем квіты.

8.

Красьніч пасьля сяржанскай вучэбкі ў Пячах таксама, як і я, атрымаў накіраваньне ў Берасьце. Ён служыў у суседняй роце аховы. Я часта бачыў, як ён разводзіў каравулы, калі быў у нарадзе. У іхняй роце была строгая дысцыпліна, бо штодня іх жаўнеры мелі справу з наладаванай баявымі набоямі зброяй. Таму я за Красьніча больш не хваляваўся. Час ад часу мы зь ім сустракаліся ў салдацкай чайной. Ніякіх агульных тэмаў для гутарак зь ім я ня меў. Гэта былі хутчэй размовы дзеля ветлівасьці.

Руды напрыканцы службы зусім зьнік з далягляду, але да мяне пэрыядычна даходзілі пра яго навіны ад іншых людзей. Ужо амаль пад самы канец службы ён трапіў у шпіталь, дзе яму зрабілі сур'ёзную апэрацыю — выразалі частку страўніка. Мяне гэтая навіна надзвычай усхвалявала й я закідаў Рудага лістамі. Нарэшце, ён адказаў. Пісаў, што цяпер усё нармальна, няма чаго хвалявацца. Ніякіх наступстваў няма, хіба толькі цяпер трэба быць асьцярожным з алкаголем ды трымацца дыеты.