Толік пасьля вучэбкі ў Туле апынуўся ажно ў Ка-захстане, у Сяміпалацінску. Пісаў, што служыць у сакрэтнай вайсковай частцы, але добра ўладкаваўся, бо спачатку вазіў на УАЗ-469 камбата, а затым перасеў на ГАЗ-24 і стаў асабістым кіроўцам генэрала. Генэрал ставіцца да яго як да сына, таму зь ім усё акей. Прачытаўшы пра гэта, мне згадалася, як мы езьдзілі на танцы ў Плісу. Выцягнуць машыну з балота атрымалася толькі двума трактарамі. Рудаму потым добра ўляцела ад бацькі, які ўвогуле быў суворым чалавекам. Ніякіх жартаў не разумеў і падобнага свавольства дараваць ня мог. Сытуацыя ўскладнілася тым, што падчас усіх гэтых прыгодаў у "жыгулёнка" аказаліся пашкоджанымі адны дзьверцы — засталася на іх добрая ўмяціна. Руды паабяцаў бацьку, што сам гэтую праблему вырашыць. І сапраўды, неўзабаве знайшоў нейкіх майстроў, якія выратавалі Рудаму жыцьцё.

Чука ўзялі ў войска на два гады пазьней за нас усіх. У сваім першым армейскім лісьце ён прасіў мяне знайсьці ў газэтах фотаздымкі футбольнага клюба "Дынама" (Менск) і публікацыі пра тое, як клюб стаў чэмпіёнам Савецкага Саюза. "Мяне забралі ў войска 17 чысла і я так толкам ня ведаю, як "Дынама" (Менск) стала чэмпіёнам", — пісаў ён у сваім лісьце з поўначы Расеі, з Выбаргскага раёну. Затым у некалькіх лістах ён дапытваўся, дык што ўрэшце здарылася са мной у Ленінградзе. Маўляў, ён, пасьля таго, як я сышоў з падазронай дзяўчынай невядома куды і навошта, моцна хваляваўся. Аднак ня мог пакінуць баявога пасту і пайсьці ўслед за намі, каб у выпадку чаго падстрахаваць мяне. Мне захацелася спачатку насачыняць яму з тры вазы. Але затым вырашыў адказаць ляканічна, што нічога асаблівага там не адбылося — перадаў каму трэба перадачку і ўсё. Астатняе — гэта мае асабістыя пачуцьці і перажываньні. Яны застануцца са мной.

9.

Мы зайшлі ў ліфт. Лена націснула кнопку пятага паверху. Ліфт неяк рыўкамі пайшоў уверх. На пятым паверсе мы выйшлі. Лена адчыніла ключом дзьверы. У кватэры сапраўды было ціха. Падумалася: вось жа хітруля, адмыслова не прыехала адразу ў першы дзень майго адпачынку. Чакала, калі вызваліцца кватэра сястры.

— Праходзь на кухню, зараз зраблю табе гарбаты. А я пакуль пераапрануся.

Лена зьнікла ў адным з пакояў.

Я прысеў на кухонны зэдлік. Узяў некую газэту, што ляжала на стале, пачаў гартаць.

— Бачу, час не марнуеш. І што пішуць газэты? — спытала Лена, уваходзячы ў кухню празь якіх пяць хвілін.

— Пра тое, што ты вельмі хітрая дзяўчына. Усё разлічыла.

— У сэньсе.

— Чакала, калі вызваліцца кватэра сястры, каб прыехаць да мяне і запрасіць у госьці.

— І што ў гэтым кепскага?

— Магла б і ў першы дзень прыехаць. Пісала ў лістах, што страшна сумуеш безь мяне. А сама тры дні не аб'яўлялася.

— О, сэр! Мы з табой яшчэ не заручоныя, каб я рабіла табе такія справаздачы.

На Ленцы быў лёгкі сіні халацік, які шчыльна аблягаў яе прывабную дзявочую постаць.

— Лепш мой новы халацік зацані. І не бурчы. Усё рабіла дзеля цябе. Вось і пляшачку "Такайскага" здабыла. Думаеш, лёгка яе было знайсьці ў нашым грамадзтве роўнасьці і братэрства?

Яна ўзьнялася на дыбкі і дастала пляшку "Такайскага" з самага верхняга аддзелу кухоннай секцыі.

— Спадзяюся, не развучыўся адкаркоўваць, — яна працягнула мне пляшку.

Я ўзяў у руку такую знаёмую для сьлёз, пузаценькую бутэльку, адкаркаваў і наліў у вялікія высокія шклянкі. Зусім крыху. Як любіў заўсёды.

— Ленка, ты проста залатая дзяўчына. Прабач за маё бурчэньне. За цябе!

Я пацалаваў Ленку ў шчаку і нясьпешна выпіў свае кроплі "Такайскага". Лена пасьледавала майму прыкладу.

Мы сядзелі насупраць адзін аднаго, пілі "Такайскае", пра штосьці гаманілі і гаманілі. Згадвалі акалічнасьці сваёй першай сустрэчы. Абменьваліся навінамі пра агульных знаёмых. Ленка расказвала падрабязнасьці свайго сыходу з тэхнікума. Было так цёпла і ўтульна. Ленка ўсё ж залатая дзяўчына.

Затым мы перайшлі ў пакой, дзе яна жыла, калі вучылася ў тэхнікуме. На пісьмовым стале стаяў просьценькі прайгравальнік "Сірыюс".

— Выберы там што-небудзь і ўключы прайгравальнік. Нічога там цікавага няма, але нешта можна і паслухаць, — сказала Ленка. — А я пакуль пасьцялю канапу. Бо на апошні аўтобус ты ўжо даўно спазьніўся, то застанесься ў мяне.

Я пачаў перабіраць пласьцінкі. Яны стаялі на паліцы побач з кнігамі. Там былі пераважна савецкія, але знайшоў балгарскія, балкантонаўскія і гэдээраўскія. Я выбраў балкантонаўскую кружэлку Кліфа Рычарда. Паставіў на прайгравальнік. Павярнуўся. Ленка ўжо распранулася і ляжала пад коўдрай.

— Ну што, салдацік, адбой.

Я падышоў да ложка. Сеў на край.

— Ты што, Алесь? — Ленка прыўзьнялася на локці.

Я пагладзіў яе па галаве. Як маленькую прыгожую котачку.

— Навошта гэта? Ты залатая дзяўчына, але навошта гэта? Ведаю, робіш гэта дзеля мяне. Але я не магу гэтым скарыстацца. Разумееш? Не магу.

Яна маўчала. Некалькі хвілін мы маўчалі.

— Я лепш пайду.

— Алесь, куды ты пойдзеш? Там ноч. Я магу табе пасьцяліць у іншым пакоі.

Ленка адчувала сябе вінаватай. Уся яе няшчырая ўпэўненасьць зьнікла ў адначасьсе. Яна ўзьнялася з ложку, накінула на плечы халат. Я заставаўся сядзець. Яна абняла маю галаву.

— Алесь, не хачу думаць, што будзе заўтра. Не хачу. Ёсьць сёньня. Ёсьць ты. Ня ведаю, ці кахаю цябе, але ты мне дарагі. І таму хачу быць побач з табой.

— Затое я ведаю, што я не кахаю цябе. Прабач.

Нейкі даўкі камяк падкаціўся да майго горла.

Што яшчэ сказаць ёй, я ня ведаў.

— Маё сэрца адчувала, што ты ў некага закаханы. Даўно. І я так разумею, без узаемнасьці. Але гэта твае прыдумкі. Ня можа быць каханьня без узаемнасьці, бяз блізкасьці. Інакш гэта ўсё толькі трызьненьні і фантазіі. Проста міраж! Павер мне.

— Але ты разумееш: гэта, што можа быць паміж намі, усё будзе толькі падман. Які народзіць непраўдзівыя трызьненьні і фантазіі. Навошта нам хлусіць адзін аднаму.

Ленка нейкі час асэнсоўвала мае словы.

— Так, сапраўды, ты маеш рацыю, — неяк нэрвова сказала яна. — Тут, у гэтым ложку, пакуль не было цябе, былі іншыя хлопцы. І гэта сапраўды атрымліваецца вялікая хлусьня. Ідзі... Лепш ідзі.

Я зьняў яе рукі са сваёй галавы і ўстаў.

— Калі ты хацела мяне гэтымі словамі пакрыўдзіць, то я не пакрыўдзіўся. Ніякіх абавязкаў ты мне не давала. Спадзяюся, што мы застанемся сябрамі. Сапраўды, мне лепш сысьці. Дзякуй за "Такайскае".

Я пацалаваў яе ў прыгожы дзявочы лоб. З воч Ленкі пакаціліся сьлёзы. Вось-вось яна магла разрыдацца. Ніяк не хацелася быць гэтаму сьведкам. Я ўскочыў у свае красоўкі і праз імгненьне быў на лесьвічнай пляцоўцы.

Амаль дзьве гадзіны я дабіраўся пешкі ў свой раён. Увесь час у галаве на поўнай гучнасьці круцілася песьня Кліфа Рычарда Devil Woman. Яна глушыла ўсе мае думкі і пачуцьці.

I’ve had nothing but bad luck


Since the day I saw the cat at my door


So I came into you sweet lady


Answering your mystical call


Crystal ball on the table


Showing the future,the past


Same cat with them evil eyes


And I knew it was a spell she cast 2

10.

Дзімыч сядзеў з гітарай на верхняй пляцоўцы за-пруды і штосьці сьпяваў. Шум вады не даваў магчымасьці пачуць словы яго песьні. Было вельмі рана — толькі-толькі пачало ўзыходзіць сонца. Але на Брызгалаўцы ўжо зьявіўся першы рыбак, які лавіў рыбу з лодкі непадалёк ад фантанаў. Сваю снасьць ён закідваў пад самыя пырскі, дзе пенілася вада. Тут мог дапамагчы толькі патанок гусінае пяро з чырвоным навершам. Калі чырвоны слупок патанка зьнікаў пад вадой — значыць, гэта паклёўка, і трэба падсякаць.

Дзімыч глядзеў на ўзыходзячае сонца і сьпяваў. Я ня ведаў гэтай песьні. Прынамсі, ад яго раней ня чуў. І наш гурт яе не выконваў.

Я сеў побач. Ён не перарваў сьпеву, толькі павярнуў да мяне галаву і падміргнуў. Гітара гучала ва ўнісон з шумам спадаючай вады.

Ва ўсім гэтым фантастычным краявідзе была нейкая загадка. Я адчуваў гэта. Мне чамусьці здавалася, што Дзімыч ведае адгадку. Прынамсі, ён прыйшоў сюды дзеля гэтага.

Дзімыч закончыў сьпяваць і сядзеў моўчкі.

— Што гэта за песьня? — спытаў я Дзімыча.

— Гэта нетутэйшая песьня. Ты яе ня мог чуць.

Дзімыч глядзеў у бок сонца, і промні залацілі ягоны твар дзіўным водценем.

— А ты мяне навучыш яе сьпяваць? — зноў спытаў я Дзімыча.

— Гэтая песьня сама знойдзе цябе. Не сьпяшайся.

Дзімыч мне нагадаў якогасьць чараўніка-ведуна з кнігі Карласа Кастанеды.

— У чым загадка? — я вырашыў спытаць сябра напрамую.

Дзімыч не зьдзівіўся такому пытаньню.

— Загадка вось у гэтым водным люстры Брызгалаўкі. — Што ты ў ім бачыш?

— Адбітак неба і сонечныя бліскі, — паглядзеўшы ў бок вадасховішча, адказаў я.

— А што яшчэ?

— Цень ад рыбака і яго вуды, — мне хацелася ўбачыць нешта небанальнае, каб дагадзіць сябру.

— А ты бачыш, як усё мяняецца? Як зьнікаюць трубы, па якіх цячэ вада ў вадасховішча? Як зьнікае драўляны басэйн? Як зьнікае рыбак, і на вачах ператвараецца ў парахню лодка? Усё гэта бачна ў люстры валы.

Я пачаў прыглядацца і сапраўды заўважыў тое, пра што мне гаварыў сябар.

— Так. Я гэта бачу, — сказаў я ўпэўнена.

— Гэта і ёсьць загадка.

— А ў чым адгадка?

Дзімыч узяў акорд на гітары і правёў пальцамі па струнах.

— Помніш нашую песьню? Давай прасьпяваем.

Мы засьпявалі. Нашы галасы глушыў шум спадаемай вады. Але я выразна чуў голас Дзімыча.

Калі ўзыдзеш на гару і пабачыш,