Файны занятак яшчэ й такі — плаваць на надзьмутым матрацы і з дапамогай маскі для ныраньня назіраць за жыцьцём марскіх насельнікаў.

Бяз мэты валяцца на гарачым пяску і смажыцца пад сонцам — гэта не для мяне.

У Геленджыку ў стаўках, ваду зь якіх выкарыстоўваюць для паліваньня вінаграднікаў, на сваё вялікае зьдзіўленне, налавіў вядзерца ракаў. Звычайных, якіх выпорваў з-пад карчоў у сваёй роднай рачулцы. Але каб налавіць цэлае вядзерца?! Заўжды думаў, што ракі жывуць пераважна ў праточнай вадзе. Прынамсі, ня могуць жыць у такіх невялічкіх копанках.

Бацькі неяк лёгка пагадзіліся купіць мне гітару. Пошукі інструмэнта не былі задоўгімі. Гітары ў нас прадаюцца ў краме "Прамтавары", якая знаходзіцца побач са стадыёнам. Там можна купіць усё — ад ровараў і матацыклаў да баянаў і гітар. Маці схадзіла са мной і купіла самую танную, сказаўшы, калі навучышся граць, куплю лепшую. Слушная лёгіка.

* * *

Дзімыч прынёс свой песеньнік, і я перапісаў з яго для сябе тое, што мне падабаецца. Шмат там у яго ўсялякай лухты.

Засвойваньне гітары даецца цяжка. Відавочна, ня маю ніякіх музычных здольнасьцяў.

2.

Мы зь Дзімычам сядзелі на даху нашага Дома культуры. Хоць дах быў і стромкі, але мы неяк трымаліся на цёплым, нагрэтым жнівеньскім сонцам бляшаным схіле. На Дзімычы была майка зь відарысам Джона Ленана, з той самай клясычнай выявай, на якой Джон у круглых акулярах. Пад відарысам надпіс "John Lennon is alive". Летні цёплы вецер гульліва шкамутаў вугальна-чорныя даўгія валасы Дзімыча. Мы глядзелі ў бок ракі. Дом культуры стаяў на ўзвышшы над самай рачной абалоньню. І было добра бачна ўсё навакольле.

— А ведаеш, Санча, на гэтым месцы раней было паганскае жэглішча, — сказаў ён неяк нечакана для мяне, не тое што я не чакаў пачуць яго голас, проста сама тэма была нязвыклая, бо раней сябар не выяўляў цікаўнасьці да гісторыі.

— Адкуль ты гэта ведаеш? — запытаў я безэмацыйным голасам — гэтакім голасам выкладчыкі задаюць пытаньні на іспытах.

— Ведаю, — сказаў Дзімыч, нібыта стоадсоткава быў у гэтым упэўнены. — Прыгожа тут. Як мы раней гэтае месца не аблюбавалі.

— А ведаеш што, давай мы засьпяваем нашую песьню. — Дзімыч няўлоўным рухам падхапіў гітару з-за сьпіны. — Памятаеш словы?

І ён пачаў сьпяваць. Такім звыклым, знаёмым голасам. Словы песьні імгненна згадаліся. Я пачаў падпяваць, спачатку няўпэўнена, але з кожным акордам наш дуэт рабіўся ўсё больш суладным і гарманічным.

Калі ўзыдзеш на гару і пабачыш,


Як сонца хаваецца за даляглядам.


Гэта будзе толькі канец дня, няйначай.


Пасьміхніся й развітайся паглядам.

Кожны канец ёсьць новы пачатак.


Помні пра гэта, не сумуй дарэмна.


Ў гнёздах ужо падраслі галчаняты.


Хутка ў дарогу зьбірацца патрэбна.

Што мы з сабою возьмем у дарогу?


Памяць хіба што, як скарб неацэнны.


Што мы пакінем за родным парогам?


Нашыя сэрцы і нашы здзяйсьненьні.

Калі мы скончылі спяваць, чамусьці згадалася, як Дзімыч паправіў радок, які я прапанаваў. Мой варыянт быў такі: кожны канец ёсьць толькі пачатак. Дзімыч зьмяніў адно слова: кожны канец ёсьць новы пачатак.

— Файна атрымалася, — праз хвілінную паўзу пасьля песьні сказаў Дзімыч. — Так ніколі файна не было.

— Дзякуй табе! Бывай! — Дзімыч па-сяброўску пляснуў рукой мне па плечуку, адштурхнуўся і паехаў уніз па схіле.

Лісты Дзімыча з войска

Вітаю, сябра Санча!

З жалем атрымаў вестку, што і ты апрануў гімнасьцёрачку на два гады. Увогуле ты слушна зрабіў, што сам напрасіўся, усё ж такі ўсе разам вернемся дахаты. І як служба? Крыху ганяюць? Скажу табе, што ты трапіў не зусім удала, але гэта фігня, два гады ўсё роўна трэба адбыць. А ў мяне служба пераваліла ўжо за месяц, пайшоў другі. Па-ранейшаму знаходжуся ў Слуцку ў каранціне. Жыцьцё тут нармальнае, ганяюць ня вельмі моцна. Разьбілі нас на ўзводы — кіроўцы і некіроўцы. Я трапіў у чацьверты ўзвод. Нас усяго восем байцоў, сяржантам у нас (гэта значыць намесьнік камандзіра ўзвода), між іншым, таксама пехацінец, як і ты. Таксама быў ва ўчэбцы ў Пячах, але яму засталося служыць паўгода. Спачатку быў клясны чувак, ні да кога не чапляўся, а зараз the bаd. Учора ў нас быў пад'ём-адбой па поўнай форме — 15 разоў, да паловы на першую. А ўвогуле тут нармальна. Горш будзе пасьля каранціну. Нас ужо разьмеркавалі па частках. Я прыпісаны да Ўрэчча, гэта кілямэтраў сорак ад Слуцка. Служыць буду ў ракетным дывізіёне. Таксама, як бачыш, патрапіў няхіла. Я там ужо быў, нас вазілі на два дні на трывогу. Частка стаіць у лесе. Па трывозе паганялі як мае быць. Паднялі а чацьвёртай раніцы, пасадзілі ў машыны і завезьлі на палігон на цэлы дзень. Там мы капалі акопы для ўстановак. Затрахаліся страшэнна. Сьпёка была невыносная, і камароў хоць сракай еш. Карацей, было весела, не сумавалі.

Між іншым, прысягу я прыму толькі 10 чэрвеня, пазьней, чым ты, на цэлы тыдзень. Павінны былі прымаць другога, але перанесьлі. На прысягу нас павязуць у частку, і там пачнецца, што называецца, сапраўдная служба.

А як ты там? Праз паўгода атрымаеш сяржанцкія лычкі. А я застануся шарагоўцам. Ты там паціху ачомваешся? Фігня! Моцна не пераймайся, усё мінае. Твае лісты я атрымліваю, а вось ад Рудога нічога няма, праўда, і я яму не пісаў. Ты мне таксама, відаць, пакуль не пішы, бо ў мяне неўзабаве зьменіцца адрас. Калі траплю ў частку, я табе сам напішу. І яшчэ: са мной ва Ўрэчча трапілі трое нашых — Дзёмін, Лахотка і Германовіч. З Лахоткам мы ў адной батарэі. Вось, бадай, і ўсе навіны. Бывай! Чакаю ліста!

Вітаю, сябра Санча!

Пішу табе другі ліст. Усё ў мяне зьмянілася — я трапіў у шпіталь. У мяне запаленьне лёгкіх. Так што тыдні тры-чатыры праваляюся. Усе нашы дзясятага прымуць прысягу, а я хрэн ведае калі. А зараз у мяне амаль цывільнае жыцьцё — ляжу, балдзею. Толькі кепска, што дафіга робяць уколаў. А так пачуваюся нармальна, тэмпературы няма. Урач кажа, што я перанёс запаленьне на нагах, а зараз толькі рэнтген паказаў, што ў мяне зь лёгкімі ня ўсё ў парадку. Так што ляжу. Распарадак дня тут клясны — еш, сьпіш і нічога ня робіш. Крыху сумна, але я чытаю кнігі ды вось пішу усім лісты, усё час хутчэй ідзе.

Ну а як твае справы? Як служба? Вось як атрымліваецца, ты пайшоў у войска пазьней мяне на месяц, а ўжо прыняў прысягу, служыш, а ў мяне ўсё неяк наперакасяк выходзіць. Але чорт зь ім — тэрмін службы ўсё адно ідзе. Вось, бадай, і ўсе навіны. Пішы пра сябе. Чакаю адказу. Да сустрэчы!

Вітаю, сябра Санча!

Атрымаў твой ліст і пішу адказ. Пішу я табе паранейшаму са шпіталю. Ляжаць тут мне, відаць, яшчэ недзе паўтара тыдні. Здароўе ў мяне нармальнае, кашлю ўжо няма і тэмпературы таксама, але вызначаныя дні трэба адляжаць, а з запаленьнем лёгкіх гэта звычайна дзён дваццаць. Ужо пачалі далучаць да працы — заўтра трэба будзе падлогу скрабсьці шклом. Ты яшчэ не спрабаваў? Надзвычай вясёлы занятак, я табе скажу. У каранціне я ўжо шмат разоў арудаваў шкельцам. Поўзаеш на каленьках і скрабеш, і скрабеш. Усе рукі ў кроў шклом параніш. Так што, як бачыш, у ложку я ўжо не валяюся. Ачомаўся, дык пара за работу, валыніць не дадуць. Але што зробіш — армія ёсьць армія.

А ў цябе, я бачу, служба ўвогуле афігенная. Але нічога, два гады — ня ўсё жыццё. А як там Руды ўладкаваўся? Я яму, гадзяню, два лісты накатаў, а ён маўчыць — ні гу-гу.

А мінулай нядзелі да мяне прыяжджалі бацькі, харчоў навезьлі, грошай крыху, але толькі душу разьвярэдзілі. Увесь час згадваю дом! Во былі часы. Ды ладна, хопіць аб гэтым, а то і ў цябе таксама настрой зьнікне.

Нібыта пра ўсё, што хацеў, напісаў. Пішы пра сябе больш, цікава, як там цябе ганяюць. Пакуль!

Салют, Санча!

Прабач, што так доўга не пісаў. Усё не было магчымасьці. Як атрымаў ад цябе апошні ліст, яшчэ ў шпіталі, то спачатку хацеў адказаць, а потым падумаў, што пісаць зараз ня трэба, бо мяне павінны былі вось-вось выпісаць. Вырашыў, як траплю ў частку, тады напішу. У частку я трапіў напачатку ліпеня, а адтуль адразу паехалі ў летнія лягеры ў Віцебскай вобласьці на месяц. Там жыцьцё было ня з лёгкіх. Сам падумай: цэлы месяц жылі ў намётах. А яшчэ ледзь ні праз дзень вучэньні, таксама нясоладка. Ноччу ня сьпіш, а цэлы дзень завіхаесься па службе. Ды яшчэ былі хімвучэньні, гэта ўвогуле завал. Зараз ў частцы таксама нясоладка — хутка будзе праверка, так што паміраем на спортгарадку. Фізо два разы ў дзень, гэта акрамя ранішняй зарадкі, ды яшчэ практыкаваньні па хіміі, мы усё ж такі ракетныя войскі. Так што жыцьцё зараз ня зь лёгкіх. Але хутка, недзе праз два месяцы, пачнецца працоўны пэрыяд, і жыцьцё стане намнога лягчэйшым. А цяпер я вучуся яшчэ на вылічальніка, ты сам ведаеш, які зь мяне матэматык, а тут трэба варушыць мазгамі, але нічога, паціху ўцягваюся.

Ну а ты там як, пяхота? Відаць, таксама нясоладка, а? Але ў цябе хоць дом побач. Пішы пра сябе падрабязна — як справы, чым займаесься.

Вот, бадай, і ўсе мае навіны. Пішы. Да пабачэньня.

Вітаю, Санча!

Сёньня атрымаў ліст і адразу пішу адказ. Нядзеля, вольны час ёсьць, вось я і пішу ўсім. Справы ў мяне ідуць нармальна. Служба на месцы не стаіць. Цэлымі днямі заняткі. Учора быў у нарадзе на кухні, забіўся як конь. Затое сёньня балдзею. Тут у нас зьявіўся магнітафон "Вясна". Так мы яго пускаем праз прайгравальнік "Акорд". Вось пішу табе, а пад вухам АВВА раве. У нас тут ёсьць і дзьве электрагітары. Дык я брынькаю паціху. Як возьмеш у рукі гітару, дык адразу дом згадваеш. Памятаеш, як мы ў цябе адрываліся. Але нічога, наступіць дзень, і мы нагонім страчанае, а пакуль трэба адбываць вайсковую радоўку. Рудаму, праўда, пашанцавала, ды яшчэ як. Ужо дома пабываў. Праўда, тут у нас Дзёмін ужо тры разы дамоў зьезьдзіў, яму ўвогуле шанцуе. А я, калі вырвуся дахаты, то праз год у адпачынак, а так шыш атрымаецца.